piątek, 7 grudnia 2012

„Picasso betonu” nie żyje. Oscar Niemeyer.

W środę świat obiegła wieść, że Oscar Niemeyer nie żyje. Architekt zmarł w Rio de Janeiro na kilka dni przed 105 urodzinami. Do ostatnich dni był sprawnym i pełnym sił twórczych artystą, dzięki czemu do końca mógł wykorzystać swój ogromny talent. W mieście, w którym urodził się i zmarł, pracował przez ponad 80 lat. Na całym świecie podziwiać może ponad 600 jego realizacji. Oprócz betonowych pomników, świadczących o jego wielkości, 104-letni Niemeyer pozostawił także jedną córkę, pięć wnuków, 13 prawnuków, i 7 pra-prawnuków, a także swoją drugą żonę, z którą ożenił się mając 99 lat.


Niemeyer, wywodzący się z rodziny niemieckiego pochodzenia, urodził się w 1907 roku. W 1934 ukończył studia na Narodowej Akademii Sztuk Pięknych, a jeszcze w czasach studenckich był współpracownikiem Lucio Costy - znanego brazylijskiego architekta. W jego pracowni został wyznaczony do pomocy Le Corbusierowi przy opracowaniu projektu Ministerstwa Kształcenia Publicznego. Niemeyer znalazł się pod silnym wpływem jego architektury. Szybko wytworzył jednak swój osobisty, abstrakcyjny styl, osadzający modernizm w miejscowym klimacie kulturowym. Niemeyer czerpał z różnych trendów w architekturze, natomiast jego projekty są esencją kultury brazylijskiej. Każdy jego budynek jest połączony korzeniami z ojczystym krajem - tradycją, historią, klimatem, kuchnią. Jego projekty charakteryzowały się nie tylko silnym osadzeniem w kulturze, ale także dominantą betonu i niezwykle modernistycznym charakterem. Sam o architekturze mówił tak: Najpierw były grube kamienne mury, łuki, później kopuły i sklepienia - tworzone przez architekta poszukującego większych przestrzeni. Teraz konstrukcja żelbetowa daje skrzydła naszej wyobrażani dzięki moż1iwości przekrywania dużych rozpiętości i niezwykłym rozmiarom wsporników. Beton, nieodłączny element architektury, pozwala jej wyzbyć się przebrzmiałych racjonalistycznych rozwiązań z ich nieodłączną monotonią i powtarzalnością. Poszukiwanie piękna, fantazji, stale obecny element zaskoczenia - wszystko to świadczy, że dzisiejsza architektura nie jest tylko skromnym rzemiosłem o wąsko zakreślonych granicach, ale sztuką wykorzystującą technologię: lekką, twórczą i nieskrępowaną. Jak kiedyś powiedział Charles Baudelaire: ,,To, co nieoczekiwane, nieregularne, zaskakujące, jest istotą i charakterystyką piękna". Tyle, moi przyjaciele, mam do powiedzenia na temat architektury, zawodu, który przywiązał mnie na całe lata do deski kreślarskiej, na wezwanie rządu i klas uprzywilejowanych, nieczułych na biedę, ciążącą nad światem pełnym niesprawiedliwości społecznej, lekceważącego ubóstwo, którego nasz zawód nie jest w stanie naprawić.

Zasłynął przede wszystkim z wzniesionych według jego projektu z roku 1960 rządowych budynków w Brasilii - nowoczesnej stolicy kraju, nazywanej "największą utopią architektoniczną XX wieku". W 99. urodziny Niemeyera odbyła się w tym mieście inauguracja kolejnej jego budowli: muzeum w formie kopuły z biblioteką na 500 tys. tomów. Są one dopełnieniem kompleksu miasta, które w 1987 roku wpisano na listę światowego dziedzictwa UNESCO.
Do jego głównych dzieł oprócz Brasilii należą m.in. siedziba wydawnictwa Mondadori w Mediolanie (1968-75), siedziba francuskiego dziennika "L'Humanite" i partii komunistycznej we Francji (1967-72) oraz gmach Ministerstwa Spraw Zagranicznych w Algierze. Do najbardziej cenionych należy też panteon wolności im. byłego prezydenta Tancredo Nevesa (1985 r.) i o rok późniejszy pomnik "Nigdy więcej tortur". Niemeyer jest także twórcą koncepcji realizowanej przed Igrzyskami Olimpijskimi 2016 roku przebudowy Sambodromu w Rio. Projekt ten, oraz fakt, że w ostatnich latach wydawał kwartalnik poświęcony architekturze, literaturze i sztuce "Nosso Caminho",
potwierdzał po raz kolejny, że Niemeyer mimo chorób w ostatnich latach zachował pełnię sił twórczych.

Katedra w Brazylii

Centro Niemeyer, Hiszpania

Niterói Contemporary Art Museum, Brazylia

Jury, które przyznało mu nagrodę Pritzkera, największe wyróżnienie dla architekta, swój wybór uzasadniła tak: W historii narodu zdarza się taki moment, kiedy pojedynczy człowiek zdoła uchwycić samą esencję jego kultury i nadaje jej kształt. Dzieje się tak czasem w muzyce, malarstwie, rzeźbie lub literaturze. W Brazylii esencję tę zawarł w swej architekturze Oscar Niemeyer. Jego projekty budynków są odzwierciedleniem kolorów, światła i nastroju jego ojczyzny.
Uznany został za pioniera nowych tendencji architektonicznych na półkuli południowej. Jego projekty są gestami artystycznymi, wspartymi logiką i materią. Jego poszukiwania wielkiej architektury, połączonej korzeniami z jego ojczystym krajem, doprowadziły do stworzenia nowych form plastycznych i poetyckich budynków nie tylko w Brazylii, ale i na całym świecie. Nagroda Pritzkera została mu przyznana za osiągnięcia jego całego życia.

Oscar Niemeyer Museum, Brazylia

Brazilian Federal Supreme Court